[lwptoc]
Güç analizi nedir?
Güç analizi, bilimsel bir araştırma sürecinde kaç adet örneklem ile çalışmamız gerektiğine karar vermek için kullanılan kurtarıcı bir istatistiki analiz yöntemi. İngilizce tanımı ile Power analizi olarak da ifade edilebiliyor. Ancak en doğru tanım, istatistiksel güç analizi. Kısaca güç analizi tanımına alıştık ve istatistiksel veri analizi raporlarımızda sıkça bu kavramı kullanıyoruz. Özellikle tıp ve sağlık alanında faaliyet gösteren araştırmacılar biyoistatistik çalışmaları öncesinde bu analize başvuruyor.
İstatistik analizi için kullanılan bu eşsiz güç analizi yaklaşımın nasıl uygulanacağına ilişkin bir zihin karmaşası söz konusu ve bu durumda bir açıklık getirmemiz gerekiyor. Öncelikle, güç analizi nasıl yapılır denildiğinde, iki farklı durum ile karşılaşıyoruz:
- Referans çalışmayı baz alma
- Pilot çalışma uygulama
Bir araştırmacı, istatistik analizi için daha önce yapılmış çalışmaların tanımlayıcı istatistiklerini veya test istatistiklerini baz alarak uygulama yapabilir. Bu noktada t-testi, ANOVA vb. çok sayıda istatistiksel analiz tekniğinden yararlanabiliriz.
Test parametrelerinin seçimi, tamamen araştırma konumuza bağlı bir durum ve çalışmalar arasında farklılık gösterebiliyor. Örneğin; diyabet hastaları üzerinde araştırma yapan bir tıp akademisyeni, diyabet hastası olan ve olmayanlar arasındaki bir kan parametresinin test sonuçlarını referans alabilir. Referans aldığı çalışmaya göre farklı örneklem sayıları için güç hesabı yaparak kendi çalışması için en uygun veri adedini belirleyebilir.
Ancak referans çalışmaları baz almanın problemli bir yönü vardır. Bu çalışmalar, çoğunlukla araştırmacının uyguladığı koşullardan uzakta yapılmıştır ve yeni araştırmanın örnekleminden oldukça uzaktır. Kanada’da veteriner hekimlerin uyguladığı bir araştırmanın verilerini baz alan bir veterinerlik bölümünde görev yapan öğretim üyesi, Türkiye’deki koşullardan farklı verileri baz alarak güç analizi uygulayacağı için araştırmanın doğasından belirli bir ölçüde feragat etmiş olacaktır.
O zaman en uygun yaklaşım nedir? Cevap: Pilot çalışma uygulamak. Ancak pilot çalışmada az sayıda örneklem büyüklüğü ile çalışmak da sakıncalı bir yaklaşım olarak görülebilir.
Araştırmacının bir makalesi veya tez çalışması için kendi çalışma ikliminden topladığı az sayıda bir veri ile uygulanan güç analizi, çok daha gerçekçi sonuçların elde edilmesine olanak sağlayacaktır. Pilot çalışmada SPSS programı gibi bir istatistiksel analiz yazılımı ile elde edilen istatistiklere göre, farklı örneklem sayılarına ait güç değerleri hesaplanabilir. Bu noktada da istatistik analizi için araştırmaya uygun olarak toplanan pilot çalışma verilerinin incelenmesi olmazsa olmazdır.
Etik kurul ve güç analizi programları
Seçilen örneklem sayısına göre hesaplanan güç değerinin minimum %80 olmasını bekleriz.
Özellikle etik kurul raporlarında güç değerinin %90’ın üzerinde olması ve farklı örneklem sayıları için bir güç grafiği sunulması da son derece önemlidir.
Uygulama için piyasada ücretli ve ücretsiz farklı yazılımlar mevcuttur. SPSS’in sunduğu Sample Power; Düsseldorf üniversitesi tarafından sunulan G-Power gibi yazılımlar uygun seçeneklerden bazıları.
Sonuç olarak; pilot çalışma veya referans araştırma ile %80’in üzerinde güç değerine erişerek seçtiğimiz örneklem sayısının, bilimsel araştırmalarımız için en uygun yaklaşım olduğunu söyleyebiliriz.
Elbette pilot çalışmamız veya referans çalışmamız için uygun bir istatistiksel analiz testini de kullanmamız ve bu test üzerinden güç analizini uygulamamız gerekiyor.