İstatistik Danışmanlık Hizmetleri ve Püf Noktaları

istatistik danışmanlık

İstatistik Danışmanlık Hizmetleri ve Önemli Noktalar

İstatistiksel analiz, bilimsel çalışmalarımızda hayati önem taşıyan bir süreci oluşturmaktadır. Bulgularımızı şekillendiren istatistiksel analiz sonuçlarını yorumlayabilmemiz için, istatistik danışmanlık hizmetleri adı altında “istatistik uzmanlarından” destek alıyoruz.

İstatistik danışmanlık faaliyetleri, bilimsel çalışmalarımızın en can alıcı noktalarından birisi olan analiz bulgularının doğru şekilde sunulması açısından kritik bir oynuyor.

İstatistik danışmanlık hizmetlerinin kapsamını çizmek ve önemli noktalara değinmek üzere yazımıza başlayalım.

İstatistik danışmanlık hizmetleri, temel anlamda şu konuları içeriyor:

  • Veri setleri üzerinden araştırma hipotezlerine ait istatistiksel analiz bulgularını elde etmek
  • İstatistiksel analiz bulgularını tablolaştırmak
  • Veri analizi sonuçlarını tablolar üzerinden yorumlamak

Elbette, bu üç süreç kendi içerisinde çok yoğun işlemleri barındırabiliyor.  Örneğin; 10 demografik faktöre göre 10 skor puanını ayrı ayrı karşılaştırmak istersek, post-hoc testleri haricinde 100 ayrı test uygulamamız gerekir.

İstatistik danışmanlık hizmetleri sunan siteler ya da profesyonel firmalar, veri analizi bulgularını da üç şekli ile sunabiliyor:

1) Veri analizi sonuçlarının program çıktıları şeklinde

2) Tablolalaştırılmış sonuçlar şeklinde

3) Tablolar ve yorumları şeklinde

İstatistik danışmanlık hizmetlerinde dikkat edilmesi gereken en önemli konuların başında da, analizi kimlerin yapacağı geliyor.

Yani, veri analizi bulgularını kim hazırlayacak, kim raporlayacak, kim yorumlayacak? SPSS menülerini kullanabilen halk sağlığı uzmanı mı? Biyofizikçi mi? Hemşire mi? Ziraat mühendisi mi? Kısaca, istatistiki analiz sürecini temel istatistik bilgisi ile süslemiş, alan dışındaki isimler mi?

Soruyu biraz daha genişletebiliriz. İstatistik mezunu olup, akademik araştırmalardan uzak; düzenli makale okumayan, eksik bilgiye sahip istatistikçiler mi?

Genelde analiz süreçleri, yukarıda bahsedilen iki grup ekip tarafından yürütülüyor.

Ancak alan dışı olup istatistiksel analiz konusunda düzenli yayın takip eden bilgi sahibi uzmanlar çok çok az da olsa varlığını sürdürüyor. Aynı şekilde alanında yetkin olan ve bir öğrenci gibi düzenli akademik çalışmalar yürüten istatistikçiler de var.

Gerçekten bir öğrenci gibi çalışıp bilimsel dayanaklara sahip istatistik uzmanları ile çalışmak, istatistiksel analiz raporlarında fark yaratıyor.

istatistik danışmanlık hizmetleri

İstatistiksel analiz raporlarını hazırlayan araştırmacılar, yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi çok sayıda analiz programını kullanabilir düzeyde olmalıdır.

İstatistik danışmanlık hizmetlerinde dikkat etmemiz gereken son husus da ücretlendirmeler. Piyasada faaliyet gösteren kişi ya da kurumlar, kimi zaman 10000, 15000, 20000 TL gibi rakamlar talep edebiliyor. Dolayısı ile en iyi hizmeti en uygun fiyata göre sağlamak, araştırmacılar açısından dikkat edilmesi gereken konuların başında geliyor.

Yüksek lisans ya da doktora sürecindeki tez çalışmalarımızda, istatistiksek analiz bölümü ile ilgili yapılacak her bilimsel hatanın maliyetini karşılamanın mümkün olmadığını  bir kez daha hatırlamamız gerekiyor.

Artık değil 1000 TL, 1 milyon TL de verseniz, bu bilimsel lekeyi temizleyemiyoruz.

Çalışmalarda yazım hatası gibi maddi hatalarımız olabilir. Ancak verilerin yanlış yöntemlerle, yanlış şekilde analiz edilmesi; araştırma sonuçların da yanlış yorumlanmasına yol açacağı için geri dönülmez bir hata sarmalına yol açmaktadır.

Tezlerde bu şekilde ihmal edilmiş onlarca hataya rastlayabiliriz. Yanlış test seçimi, hatalı modelleme gibi istatistiksel hatalar, araştırmacının bilimsel kariyerini zedeler. Doğru danışmanlık, ancak istatistiğe kendini adamış; akademik düzeyde araştırmalar yürüten uzmanlardan alınmalıdır.

Türkiye’deki bilimsel araştırmalarda istatistiksel analiz desteğinin çoğunlukla istatistik dışında farklı alanlarda görevli uzmanlar tarafından sürdürüldüğü de bir gerçek.

Bu süreci şöyle örneklendirelim.

Farz edelim; sürekli öksürük şikayetleri sebebi ile bir doktora gitmek istiyoruz. Bunun için hangi uzmanlık alanına başvurmamız gerekir?  Cevabı açık: Göğüs hastalıkları uzmanı. Yani öksürük şikayetimiz olduğunda biyofizikçiye mi danışıyoruz? Öksürüğümüzün azalması için bir mühendisten mi destek arıyoruz? Ya da bir ziraat uzmanından mı ilaç önermesini istiyoruz?

Kuşkusuz bu uzmanlara değil, bir doktora danışmamız gerekiyor.

Peki daha mantıklı bir yol izlemek istedik ve bir doktora gitmeye karar verdik.

Hangi doktora başvururuz? Mesela öksürük problemi için bir nöroloji Profesörüne gider miyiz? Öksürüğümüzün azalması için dünyaca ünlü bir Dermatoloji uzmanının kapısını çalar mıyız?

“Doktor değil mi, nasıl olsa aynı tıp eğitimini almış, hepsi öksürüğe bir çare bulur” mu deriz?

Elbette hayır. Ne yukarıdaki farklı alandaki uzmanlara; ne de farklı branşlarda görevli hekimlere müracaat etmeyiz. Mantığın öngördüğü üzere, göğüs hastalıkları uzmanına danışıyoruz.

Şimdi zor soru geliyor: Peki o zaman niçin verilerimizin istatistik analizi noktasında, alan dışından ya da farklı branşlarda görevli “istatistik danışmanından” destek alıyoruz. Bu soruyu yanıtlamak son derece zor.

Maalesef bu tür tatsız durumlarla İSTMER ekibi olarak sıkça karşılaşıyoruz. Alanında uzman istatistikçilerden danışmanlık hizmeti alamamış çok sayıda araştırmacının feryatlarını duyuyoruz.

Son olarak, bir tez ya da makale çalışmasının tamamını yazan, tez yazım siteleri de faaliyetlerini sürdürüyor. Bir tezin baştan sona yazımı etik ve ahlak dışı. Dolayısı ile, istatistik danışmanlık faaliyeti yalnızca istatistiksel analiz kısmında destek sunmak anlamına gelmelidir.

İstatistik danışmanlık hizmeti almak isteyen her araştırmacının, yukarıda yazmış olduğumuz satırlardaki hususları dikkate almasını önemsiyoruz.

Çünkü bilimsel araştırmalarınız, sizin ebediyyen peşinizden gelen (iyi ya da kötü) kalıcı eserleriniz olarak anılmaktadır.