Hemşirelikte Mesleğe Bağlılık Ölçeği İçin Geçerlilik-Güvenilirlik Analiz Raporu
Bu çalışmada geliştirilen hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeği için geçerlilik-güvenilirlik analizleri yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, devlet hastanelerinde çalışan toplam 225 hemşireye ulaşılarak hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin cevaplanması istenmiştir.
Toplanan cevaplar kontrol edildiğinde toplam 30 cevabın geçerliliği olmadığı tespit edilmiştir. Geçerliliği olmayan cevaplar analiz dışında tutulmuş ve toplam 195 kişinin verdiği cevaplardan yola çıkarak analize devam edilmiştir. Ayrıca hemşirelerin demografik bulgularını elde etmek için Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Kişisel Bilgi Formu literatür incelemesi sonucunda hazırlanmıştır.
Çalışmanın istatistiksel analiz aşamasında frekans analizleri, Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA), Cronbach Alfa güvenilirlik analizi ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) teknikleri uygulanmıştır.
İlk aşamada hemşirelerin demografik bulgularına yönelik frekans analizleri sunulmuştur. Frekans analizleri, gruplara ait frekans (n) ve yüzde (%) değerleri ile birlikte verilmiştir.
İkinci aşamada hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin alt boyutlarını belirlemek için AFA uygulanmıştır. AFA uygulaması aşamasında, AFA sürecine ait Kaiser Meier Olkin (KMO) örneklem yeterliliği ve Bartlett Küresellik testi gibi varsayımlar incelenmiştir.
Hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeği için en uygun faktör sayısı Horn’un Paralel metodu kullanılarak elde edilmiştir. Ayrıca AFA için döndürme işleminde Varimax, tahmin işleminde ise Temel Bileşenler yöntemi kullanılmıştır.
Üçüncü aşamada ise hemşirelerin hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin içsel tutarlılığını değerlendirmek için Cronbach Alfa güvenilirlik analizleri uygulanmıştır. Cronbach Alfa güvenilirlik analizleri ölçek maddelerinin tanımlayıcı istatistik değerleri ile birlikte sunulmuştur. Tanımlayıcı istatistiklerden ortalama (Ort) ve standart sapma (SS) değerleri elde edilmiştir.
Son aşamada ise hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin geçerliliğini sınamak için DFA kullanılmıştır. Öncelikle ölçeğe ait DFA bulgularının uyum indeks değerleri sunulmuştur. Uyum iyiliği indeks değerlerinden Ki-kare istatistiği, GFI, AGFI, TLI, CFI, RMSEA ve SRMR indeks değerleri birlikte verilmiştir. DFA’nın tahmin aşamasında ise hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeği maddeleri normal dağılmadığı için ağırlıklandırılmamış en küçük kareler (ULS) tekniği uygulanmıştır.
İstatistiksel analiz bulgularının tamamı R-Project programı ve lavaan paketi kullanılarak elde edilmiştir. İstatistiksel analiz bulgularının değerlendirilmesinde hata payı %5 olarak belirlenmiştir.
Kişisel Bilgi Formuna İlişkin Frekans Analizleri
Çalışmanın bu bölümünde araştırmaya katılan hemşirelerin demografik özelliklerinden olan yaş, medeni durum, eğitim düzeyi, aile tipi, çalışma birimi, çalışma süresi, beden kitle indeksi ve gelir durumlarına göre frekans analizi sonuçları değerlendirilmiştir.
Tablo 1: Hemşirelerin demografik bulguları
Tablo 1’de araştırmaya katılan hemşirelerin demografik bulgularına ait frekans analizi sonuçları gösterilmektedir.
Frekans analizi bulgularına göre, araştırmaya katılan hemşirelerin %54.4’ü (106 kişi) 29 ve altı, %45.6’sı (89 kişi) ise 30 ve üstü yaşındadır.
Medeni durumlarına göre hemşirelerin %63.6’sı (124 kişi) evli, %36.4’ü (71 kişi) bekardır. Eğitim düzeylerine göre araştırmaya katılan hemşirelerin %19.5’i (38 kişi) sağlık meslek lisesi, %34.4’ü (67 kişi) ön lisans, %30.3’ü (59 kişi) lisans, %15.9’u (31 kişi) lisansüstü mezunudur.
Aile tipi durumlarına göre hemşirelerin %71.3’ü (139 kişi) çekirdek aile, %28.7’si (56 kişi) ise geniş aile şeklinde belirttikleri görülmektedir.
Bu hemşirelerin %60.0’ı(117 kişi) yoğun bakım, %40.0’ı (78 kişi) ise servis biriminde çalışmaktadır. Ayrıca, araştırmaya katılan hemşirelerin %33.3’ü (65 kişi) 9 yıl ve altı, %66.7’si ise (130 kişi) 10 yıl ve üzeri çalışmışlardır.
Beden kitle indeksine göre hemşirelerin %54.4’ü (106 kişi) normal, %45.6’sı ise (89 kişi) kilolu olduğu bulunmaktadır.
Gelir durumlarına göre ise araştırmaya katılan hemşirelerin %34.4’ü (67 kişi) gelir giderden az, %40.5’i (79 kişi) gelir gidere eşit, %25.1’i (49 kişi) ise gelir giderden fazla şeklinde ifade ettikleri görülmektedir.
Hemşirelikte Mesleğe Bağlılık Ölçeği’nin Açımlayıcı Faktör Analizi Sonuçları
Bu bölümde ise, araştırmaya katılan hemşirelerin hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin ölçek maddelerine ait AFA sonuçları ve temel varsayımlardan olan KMO örneklem yeterliliği ve Bartlett Küresellik testi sonuçları incelenmiştir.
Tablo 2: Hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin ölçek maddelerine ait AFA sonuçları
Tablo 2’de hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin ölçek maddelerine ait AFA sonuçları gösterilmektedir.
AFA sonucunda elde edilen faktör yükleri, komünalite değerleri ve varyans açıklama oranları birlikte verilmektedir. Horn’un Paralel analizine göre ölçek 4 alt boyutta temsil edilmektedir. Analiz bulguları değerlendirildiğinde, faktör yükleri tüm faktörlerde 0.40’ın altında olduğu için V11, V13, V15, V18, V22 ve V25 maddeleri hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinden çıkartılmıştır.
Döndürülmüş bileşenler matrisinde, hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin diğer tüm maddelerin faktör yüklerinin 0.40’ın üzerinde olduğu bulunmaktadır. Ayrıca maddelerin komünalite değerlerinin 0.30’un üzerinde değerlere sahip olduğu görülmektedir. Faktörlerin varyans açıklama oranları sırasıyla 0.214, 0.164, 0.142 ve 0.133 olarak bulunmuştur.
Analiz bulguları değerlendirildiğinde, hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeği toplam 4 alt boyutta temsil edilmektedir. Alt boyutların toplam varyans açıklama oranları ise %65.3 olarak bulunmuştur.
Tablo 3: Hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin AFA sürecine ait temel varsayım sonuçları
Tablo 3’de araştırmaya katılan hemşirelerin hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin AFA sürecine ait temel varsayımlardan Kaiser Meier Olkin (KMO) ve Bartlett Küresellik testi sonuçları gösterilmektedir.
Bartlett Küresellik testi sonuçları incelendiğinde, araştırmaya katılan hemşirelerin hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin maddeleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon olduğu görülmektedir (p<0.05).
Ayrıca Kaiser Meier Olkin (KMO) istatistiği 0.7’nin üzerindedir (KMO=0.790>0.7). Bu bulgu, hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin örneklem açısından yeterli olduğuna işaret etmektedir.
Hemşirelikte Mesleğe Bağlılık Ölçeği’nin Güvenilirlik Analizi Sonuçları
Araştırmaya katılan hemşirelerin hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğine ait güvenilirlik analizleri incelenmiştir. Güvenilirlik sonuçları ile birlikte maddelere ait ortalama ve standart sapma değerleri de verilmiştir.
Tablo 4: Hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin güvenilirlik analizi sonuçları
Tablo 4’de araştırmaya katılan hemşirelerin hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğine ait alt ölçekler üzerinden elde edilen tanımlayıcı istatistikler ve Cronbach Alfa güvenilirlik analizi sonuçları gösterilmektedir.
Maddelerin tanımlayıcı istatistikleri değerlendirildiğinde, ortalama puanı en düşük olan maddenin V16, ortalama puanı en yüksek olan maddenin V10 olduğu bulunmaktadır.
Cronbach Alfa güvenilirlik analizleri incelendiğinde, hemşirelerin hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğine ait alt ölçeklerin maddeleri için düzeltilmiş korelasyon değerlerinin tamamı pozitiftir. Alt ölçeklerde madde çıkarıldığında güvenilirlik katsayısında anlamlı bir artış olmadığı görülmektedir.
Bu bulgular ışığında, hemşirelerin hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin alt ölçekleri için Cronbach Alfa katsayıları sırasıyla 0.701, 0.730, 0.759 ve 0.658 olarak bulunmuştur. Hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin genel Cronbach Alfa katsayısı 0.712’dir.
Hemşirelikte Mesleğe Bağlılık Ölçeği’nin Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonuçları
Son olarak çalışmada hemşirelerin hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğine ait DFA bulgularına yer verilmiştir. DFA bulgularının uyum iyiliği indeks değerleri ve katsayılar üzerinden DFA istatistikleri inceleme konusu olmuştur.
Tablo 5: Hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğine ait DFA bulgularının uyum iyiliği indeksleri
Tablo 5’de araştırmaya katılan hemşirelerin hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğine ait DFA sonucunda elde edilen uyum iyiliği indeks değerleri gösterilmektedir.
Uyum iyiliği indeks değerleri incelendiğinde, Ki-kare istatistiği/sd=1.920 değeri 2’nin altında iyi uyum sınırları arasında bulunmaktadır.
Ayrıca RMSEA ve SRMR değerlerinin 0.08’in altında olduğu görülmektedir. Diğer uyum iyiliği indeks değerleri incelendiğinde, GFI, AGFI, TLI ve CFI değerlerinin 0.9’un üzerinde kabul edilebilir sınırlar içerisindedir.
Tablo 6: Hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğine ait DFA istatistikleri
Tablo 6’da araştırmaya katılan hemşirelerin hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğine ait DFA istatistikleri gösterilmektedir. DFA istatistiklerine ait katsayılar incelendiğinde, hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğin alt boyutlarına ait tüm maddelerin katsayıları istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05).
Hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin alt boyutlarında yer alan maddeler için tüm katsayıların pozitif değerlere sahip olduğu görülmüştür. Bu bulgulara göre araştırmaya katılan hemşirelerin, hemşirelikte mesleğe bağlılık ölçeğinin tüm alt maddeleri istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde toplanmıştır.