SPORCULARIN ATILGANLIK DÜZEYLERİ İLE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ
Bu çalışma devlet okullarına bağlı liselerde öğrenim gören ve farklı branşlarda spor yapan öğrencilerin atılganlık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasında ilişki olup olmadığını araştırmak için yapılmıştır. Farklı branşlarda spor yapan öğrencilerin atılganlık düzeylerini belirlemek amacıyla Rathus Atılganlık Envanteri, problem çözme becerilerini ölçmek amacıyla Problem Çözme Envanteri kullanılmıştır.
Rathus Atılganlık Envanteri toplam 30 maddeden oluşmaktadır. Ölçek altılı likert tipinde ve olumlu ifadeler için altılı derecelendirme 6: Çok iyi uyuyor, 5: Oldukça uyuyor, 4: Biraz uyuyor, 3: Pek uymuyor, 2: Fazla uymuyor, 1: Hiç uymuyor ve olumsuz ifadeler için altılı derecelendirme 1: Çok iyi uyuyor, 2: Oldukça uyuyor, 3: Biraz uyuyor, 4: Pek uymuyor, 5: Fazla uymuyor, 6: Hiç uymuyor şeklindedir. Bu bağlamda öğrencilerin ölçekten alabilecekleri minimum puan 30, maksimum puan 180’dir. Ayrıca ölçeğin genel güvenilirlik katsayısı 0.92 olarak bulunmuştur.
Problem Çözme Envanteri toplam 35 madde ve problem çözme yeteneğine güven, yaklaşma kaçınma ve kişisel kontrol olmak üzere 3 alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçek altılı likert tipinde ve altılı derecelendirme 6: Her zaman böyle davranırım, 5: Çoğunlukla böyle davranırım, 4: Sık sık böyle davranırım, 3: Arada sırada böyle davranırım, 2: Ender olarak böyle davranırım, 1: Hiçbir zaman böyle davranmam şeklindedir. Ayrıca ölçeğin alt boyutları için güvenilirlik katsayıları sırasıyla 0.79, 0.91 ve 0.92 olarak bulunmuştur.
Elde edilen değişkenlerin normal dağılıma uygunluğunun araştırılması için Kolmogorov-Smirnov testi kullanılmıştır. Normal dağılıma uyan 2 nicel değişken arasındaki ilişkiyi gösteren Pearson Korelasyon testi, normal dağılıma uymayan 2 nicel değişken arasındaki ilişkiyi gösteren Spearman Korelasyon testi uygun istatistiksel yöntem olarak belirlenmiştir.
Araştırmada güven düzeyi %95 olarak alınmış ve istatistiksel analiz uygulamalarının tamamı IBM SPSS 26 programı kullanılarak gerçekleşmiştir.
Tablo 1: Sporcuların bazı demografik bulguları
Tablo 1’de sporcuların bazı demografik bulgularına yönelik frekans analizi sonuçları gösterilmektedir. Bulgulara göre araştırmaya katılan sporcuların %60.9’u (168 kişi) kadın, %39.1’i (108 kişi) erkektir. Sporcuların annelerinin %54.0’ı (149 kişi) ilkokul veya ortaokul mezunu iken, %46.0’ı (127 kişi) lise veya üniversite mezunudur. Ayrıca araştırmaya katılan sporcuların %20.7’si (57 kişi) sedanter, %22.8’i (63 kişi) basketbol, %14.9’u (41 kişi) futbol, %14.1’i (39 kişi) dövüş sporu, %27.5’i (76 kişi) atletizm branşında oldukları görülmektedir.
Tablo 2: Sporcuların problem çözme ve atılganlık ölçüm skorlarına ilişkin tanımlayıcı istatistikleri
Tablo 2’de araştırmaya katılan sporcuların problem çözme ve atılganlık ölçüm skorlarına ilişkin tanımlayıcı istatistiklerden ortalama, standart sapma, medyan, minimum ve maksimum değerleri gösterilmektedir. Buna göre araştırmaya katılan sporcuların problem çözme yeteneğine güven ölçüm skor ortalamaları 27.58 ± 11.44, kişisel kontrol ölçüm skor ortalamaları 19.67 ± 6.78, yaklaşma kaçınma ölçüm skor ortalamaları 54.05 ± 8.08, toplam problem çözme ölçüm skor ortalamaları 97.59 ± 19.76, atılganlık ölçüm skor ortalamaları 121.04 ± 18.98 olarak bulunmuştur.
Tablo 3: Sporcuların problem çözme ile atılganlık ölçüm skorları arasındaki ilişki testi
Tablo 3’de problem çözme ile atılganlık ölçüm skorları arasındaki ilişkiyi gösteren Pearson Korelasyon testi sonuçları gösterilmektedir.
Sporcuların problem çözme yeteneğine güven ölçüm skorları ile atılganlık ölçüm skorları arasında pozitif yönlü orta derecede bir ilişki olduğu görülmektedir (r=0.504, p<0.05). Bu bulgu ışığında sporcuların atılganlık ölçüm skorları arttıkça problem çözme yeteneğine güven ölçüm skorları artacaktır.
Sporcuların kişisel kontrol ölçüm skorları ile atılganlık ölçüm skorları arasında pozitif yönlü orta derecede bir ilişki olduğu görülmektedir (r=0.397, p<0.05). Bu bulgu ışığında sporcuların atılganlık ölçüm skorları arttıkça kişisel kontrol ölçüm skorları artacaktır.
Sporcuların toplam problem çözme ölçüm skorları ile atılganlık ölçüm skorları arasında pozitif yönlü orta derecede bir ilişki olduğu görülmektedir (r=0.463, p<0.05). Bu bulgu ışığında sporcuların atılganlık ölçüm skorları arttıkça toplam problem çözme ölçüm skorları artacaktır.
Sporcuların yaklaşma kaçınma ölçüm skorları ile atılganlık ölçüm skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir (r=0.079, p>0.05).
Tablo 4: Sporcuların branşlarına göre problem çözme ile atılganlık ölçüm skorları arasındaki ilişki testi
Tablo 4’de araştırmaya katılan sporcuların branşlarına göre problem çözme ile atılganlık ölçüm skorları arasındaki ilişkiyi gösteren Pearson Korelasyon ve Spearman Korelasyon testi sonuçları gösterilmektedir.
Branşı sedanter olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol ve toplam problem çözme ölçüm skorları arasında negatif yönlü orta derecede bir ilişki olduğu görülmektedir (p<0.05). Bu bulgu ışığında branşı sedanter olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları arttıkça problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol ve toplam problem çözme ölçüm skorları azalacaktır. Ayrıca branşı sedanter olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile yaklaşma kaçınma ölçüm skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir (p>0.05).
Branşı basketbol olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol ve toplam problem çözme ölçüm skorları arasında pozitif yönlü orta derecede bir ilişki olduğu görülmektedir (p<0.05). Bu bulgu ışığında branşı basketbol olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları arttıkça problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol ve toplam problem çözme ölçüm skorları artacaktır. Ayrıca branşı basketbol olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile yaklaşma kaçınma ölçüm skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir (p>0.05).
Branşı futbol olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile yaklaşma kaçınma ve toplam problem çözme ölçüm skorları arasında negatif yönlü orta derecede bir ilişki olduğu görülmektedir (p<0.05). Bu bulgu ışığında branşı futbol olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları arttıkça yaklaşma kaçınma ve toplam problem çözme ölçüm skorları azalacaktır. Bir diğer bulgu ise branşı futbol olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile problem çözme yeteneğine güven ve kişisel kontrol ölçüm skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir (p>0.05).
Branşı dövüş sporları olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol ve toplam problem çözme ölçüm skorları arasında negatif yönlü orta derecede bir ilişki olduğu görülmektedir (p<0.05). Bu bulgu ışığında branşı dövüş sporları olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları arttıkça problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol ve toplam problem çözme ölçüm skorları azalacaktır. Ayrıca branşı dövüş sporları olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile yaklaşma kaçınma ölçüm skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir (p>0.05).
Branşı atletizm olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol ve toplam problem çözme ölçüm skorları arasında pozitif yönlü orta derecede bir ilişki olduğu görülmektedir (p<0.05). Bu bulgu ışığında branşı atletizm olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları arttıkça problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol ve toplam problem çözme ölçüm skorları artacaktır. Ayrıca branşı atletizm olan sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile yaklaşma kaçınma ölçüm skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı görülmektedir (p>0.05).
Tablo 5: Cinsiyet gruplarına göre problem çözme ile atılganlık ölçüm skorları arasındaki ilişki testi
Tablo 5’de cinsiyet gruplarına göre sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile problem çözme ve alt boyut ölçüm skorları arasındaki ilişkiyi gösteren Pearson Korelasyon testi sonuçları gösterilmektedir.
Kadın sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol, yaklaşma kaçınma ve toplam problem çözme ölçüm skorları arasında negatif yönlü orta derecede bir ilişki olduğu görülmektedir (p<0.05). Bu bulgu ışığında kadın sporcuların atılganlık ölçüm skorları arttıkça problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol, yaklaşma kaçınma ve toplam problem çözme ölçüm skorları azalacaktır.
Erkek sporcuların atılganlık ölçüm skorları ile problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol, yaklaşma kaçınma ve toplam problem çözme ölçüm skorları arasında negatif yönlü orta derecede bir ilişki olduğu görülmektedir (p<0.05). Bu bulgu ışığında erkek sporcuların atılganlık ölçüm skorları arttıkça problem çözme yeteneğine güven, kişisel kontrol, yaklaşma kaçınma ve toplam problem çözme ölçüm skorları azalacaktır.