SPSS Güvenilirlik Analizi Uygulamalarında Nasıl Kullanılır?
İstatistiksel analiz raporlarında anket analizleri için güvenilirlik analizi bulguları, vazgeçilmez adımların başında gelmektedir. SPSS güvenilirlik analizi süreçlerinde araştırmacılara destek olabilecek kullanışlı analiz teknikleri içermektedir.
Öncelikle güvenilirlik analizine kısaca değinelim.
Güvenilirlik analizi, anket çalışmalarında ölçek maddelerinin korelasyonları üzerinden ölçeğin içsel tutarlılığını değerlendirmek için kullanılan bir istatistiksel analiz tekniğidir. Güvenilirlik analizi kapsamında Cronbach Alfa katsayısı, Gutman katsayıları tekniği gibi birçok farklı yaklaşım kullanılmaktadır.
Anket analizi çalışmalarında en sık kullanılan güvenilirlik yöntemi ise Cronbach Alfa katsayılarına dayalı içsel tutarlılık yaklaşımıdır.
SPSS güvenilirlik analizi kapsamında ölçeğin Cronbach Alfa katsayılarını, madde çıkarıldığında ölçeğin ortalamasını, varyansını, düzeltilmiş madde toplam korelasyonlarını ve Cronbach Alfa katsayısının yeni alacağı değeri de paylaşmaktadır.
Menüler üzerinden güvenilirlik analizini gerçekleştirebilmek için sırasıyla Analyze -> Scale -> Reliability Analysis adımlarını izlememiz gerekiyor. Aşağıdaki şekilde bu adımların SPSS programı üzerinden nasıl yapılacağını görmekteyiz.
Reliability Analysis menüsünü tıkladığımızda karşımıza yeni bir pencere açılıyor. Açılan yeni pencere aşağıda gösterilmektedir.
Yukarıdaki pencerenin sol alt köşesinde Model: isimli bir bölüm var. Bu bölüm üzerinden hangi güvenilirlik analizi yaklaşımını kullanmak istersek onu seçebiliriz. SPSS güvenilirlik analizi için kendiliğinden Cronbach Alfa seçeneğini önümüze sunuyor. Model kısmında Alpha bölümünün olması, Cronbach Alfa katsayısının kullanılabileceğini ifade ediyor.
SPSS güvenilirlik analizi kapsamında model kısmından aşağıdaki yaklaşımları seçmemize de olanak tanıyor:
- Cronbach Alfa katsayıları
- İkiye bölme tekniği (Split-half)
- Guttman katsayıları
- Paralel güvenilirlik tekniği
- Tam Paralel güvenilirlik tekniği
Güvenilirlik analizi için ayrıca sağ üst köşede bulunan Statistics kısmını seçerek bazı ek istatistikleri de elde edebiliyoruz.
Yukarıdaki şekilde Statistics bölümünü seçtiğimizde açılan pencereyi görüyoruz. Bu pencere üzerinden ölçek maddelerinin güvenilirlik analizleri üzerindeki olası etkilerini değerlendirebilecek istatistikleri hesaplayabiliyoruz. Örneğin; bir ölçek maddesi güvenilirlik katsayımızı düşürüyorsa, bu problemi kolaylıkla tespit edebiliyoruz.
Açılan pencere içerisinde maddelerin kendi aralarındaki kovaryansları ve korelasyonlarını hesaplamak için çözümler yer alıyor. Ayrıca varyans analizi kapsamında Hotelling-T kare testi, F-testi, Friedman ki-kare testi ve Cochran-Q testi gibi istatistiksel testlerin de yer aldığını görmekteyiz. Bu testler sayesinde maddeler arası ortalama karşılaştırmalarını gerçekleştirebiliriz.
SPSS güvenilirlik analizi sonuçlarının sunduğu en önemli istatistiklerden olan düzeltilmiş madde korelasyonlarını analiz sonucunda elde edebiliyoruz. Bu korelasyon değerleri, anket içerisinde ters kodlanmış ya da katılımcılar tarafından ters madde olarak algılanmış soruların olup olmadığını bize gösterebiliyor. Düzeltilmiş madde korelasyonunun negatif olması durumunda o maddeyi çıkartmamız en iyi seçenek!
Statistics penceresi üzerinden bazı özel tutarlılık katsayılarını da hesaplayabiliyoruz. Tukey’in ölçek maddelerinin toplanabilirliğine ilişkin Tukey-toplanabilirlik testini de gerçekleştirebiliyoruz. Bu test sonucuna göre soruların kendi aralarında toplam puanlarının alınıp alınamayacağına da karar verebiliriz. Pratik uygulamalarda bu testi kullanmadığımızı ve doğrudan toplam skor puanlarının alındığını belirtelim.
Anket analizi süreçlerinde çokça karşılaştığımız ICC katsayılarını da bu pencere üzerinden elde edebiliyoruz. SPSS programında ICC katsayısı hesaplamaları için farklı seçenekleri alt seçeneklerde bulabiliriz.
Sonuç olarak, SPSS güvenilirlik analizi aşamasında anket verilerininin içsel tutarlılığını değerlendirmek isteyen tüm araştırmacılara destek olabilecek çözümler sunuyor.