SPSS ile Ortalama Karşılaştırma Testleri – Parametrik Yöntemler ve Menüleri
İstatistiksel analiz raporlarında en sık kullandığımız analiz tekniklerinin başında ortalama karşılaştırma testleri gelmektedir.
Grup değişkenimizin alt grupları arasında nicel verilerimizin ortalamalarını karşılaştırmak için bu testleri kullanıyoruz. SPSS ile ortalama karşılaştırma testleri de menüler aracılığıyla uygulanabiliyor.
Testler temelde verilerin grup bazında normal dağılıma uygun olup olmamasına göre parametrik ve parametrik olmayan testler (non-parametrik) şeklinde ikiye ayrılıyor.
Bu yazımızda, SPSS ile ortalama karşılaştırma testlerinin parametrik gruba dahil olan bölümlerini inceleyeceğiz.
SPSS’te bu gruba dahil olan testler şunlardır:
- Tek örneklem t-testi
- Eşleştirilmiş örneklemler t-testi
- Bağımsız örneklemler t-testi
- Tek yönlü varyans analizi (ANOVA)
- Çok yönlü varyans analizi
- Çok değişkenli varyans analizi (MANOVA)
- Tekrarlı ölçüm analizi (Repeated Measures Analysis)
SPSS ile ortalama karşılaştırma testlerini uygulayabilmek için temelde şu iki menüden yararlanıyoruz:
- Compare Means
- General Linear Model
Compare Means menüsünden t-testleri ve tek yönlü varyans analizini; General Linear Model menüsünden de çok yönlü varyans analizini, çok değişkenli varyans analizini ve tekrarlı ölçüm analizini uygulayabiliyoruz.
İstatistik analizi aşamasında Analyze menüsü altında, toplam iki ya da üç adımda ortalama karşılaştırma süreçlerini tamamlayabiliyoruz.
Elbette parametrik testleri uygulayabilmemiz için verilerimizin normal dağılıma uygun olması gerekiyor. Bunun için normallik testi sonuçlarını kontrol etmeliyiz. Ancak gözlem sayımız 30’a eşit ya da daha büyükse, yine parametrik testlerden yararlanabiliyoruz.
Normallik testleri için SPSS programında Shapiro-Wilk veya Kolmogorov-Smirnov testlerini kullanabiliriz. Gözlem sayımızın 50’den düşük olduğu durumlar için Shapiro-Wilk; diğer durumlar için de Kolmogorov-Smirnov testlerini tercih edebiliriz.
SPSS ile ortalama karşılaştırma testlerini uygularken çok sayıda alt adıma da dikkat etmemiz gerekiyor.
Örneğin; ANOVA testini uygulamak istiyoruz. Bunun için Analyze -> Compare Means -> One-Way Anova adımlarını takip ediyoruz. Ortalama karşılaştırmaları için SPSS analizi uygulamadan önce varyans homojenliği testine bakıyor ve bize seçmemiz dahilinde, Welch ve Brown-Forsthye testlerinin de sonuçlarını sunuyor.
Yine ANOVA içinde SPSS analizi uygulama sürecinde bize Tukey, Duncan, Tamhane gibi farklı post-hoc testi sonuçlarını da sunuyor. Benzer alt koşulları t-testi, tekrarlı ölçüm analizi gibi teknikler kapsamında da kontrol etmemiz gerekiyor.
Sonuç olarak; iki temel menü üzerinden parametrik ortalama karşılaştırma testlerini SPSS programı ile uygulama seçeneğine sahibiz. Gelecek yazılarımızda parametrik olmayan ortalama karşılaştırma testlerini de inceleyeceğiz.