İstatistiksel analiz, bilimsel araştırmalar için vazgeçilmez bir aşama olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüz bilim dallarındaki muazzam ilerleme ve elde edilen veri miktarının artışı ile birlikte istatistiksel analiz danışmanlığı da popüler bir alan haline gelmiştir.
Gerek sosyal bilimler, gerek fen bilimleri dallarından çalışan araştırmacılar; topladıkları verileri üzerinden belirlemiş oldukları hipotezleri sınamak ve anlamlı bilgiler elde etmek için istatistiksel analiz tekniklerine başvurmaktadır. Ancak bu konuda yeterli bilgi birikimine sahip olmayan araştırmacılar, ilgili uzmanlardan danışmanlık hizmeti almaya yönlenmektedir.
Danışmanlık kapsamında destek talep eden araştırmacılar için en önde gelen istek, doğal olarak kendi veri setleri için uygun teknikleri belirleyebilmek ve sonuçları doğru şekilde yorumlattırabilmek. Dolayısı ile verilerin doğasına ve araştırmacının hipotezlerine en uygun olan istatistiksel analiz tekniklerini bilimsel kıstaslarda uygulamak şart.
Tablolaştırma ve raporlama kısımların da anlamlı bir desteğin sunulması gerekiyor.
Söz konusu ihtiyaca koşut olarak gelişen istatistiksel analiz danışmanlığı tüm dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de hızla yaygınlaşıyor. Araştırmacılar arama motorları (google, yandex vb.) üzerinden bir arayışın olduğu çok açık. Anahtar kelimelerde spss analizi, istatistik analizi, istatistiksel analiz gibi ifadelerde çıkan reklamlardan bu olguyu gözlemleyebiliriz.
İstatistiksel analiz danışmanlığı için herhangi bir branş zorunluluğu da bulunmuyor. Doktor olmak için tıp fakültesi, avukat olmak için hukuk fakültesi, makine mühendisi olmak için mühendislik fakültesi mezunu olmanız lazımken; istatistiksel analiz danışmanlığında her branştan insan yer alabiliyor.
Hatta çoğu zaman yeteri kadar istatistik bilmenize bile gerek yok 🙂 Temel düzey birkaç SPSS menüsüne tıklama cesaretiniz varsa sorun yok.
Araştırmacılarımız tarafından uzmanlık bilgisine bakılmaksızın (!) istatistiksel analiz danışmanlarına büyük ölçüde güven duyuluyor. Tıpkı hekimlik bilgisine bakılmaksızın bir hekimin ellerinde ameliyat olabilmek gibi bir durum ortaya çıkıyor. Bu sürecin kurbanı da bilimsel araştırmalar oluyor.
Onlarca makalede, tez çalışmasında görülen geri dönülmez istatistiksel hatalar, deneyimsiz ya da alan dışı uzmanlarımızın yürütmüş oldukları danışmanlık süreci sonunda meydana geliyor. Özellikle istatistik eğitimi almamış araştırmacıların rolü bu hatalardaki çok büyük.
İstisnaları olmak kaydı ile; istatistiksel analiz danışmanlarımızın kullandıkları tek bir yazılım olduğunu söyleyebiliriz: SPSS.
SPSS dışındaki hiçbir yazılım, kolay kolay itibar görmüyor. Dolayısı ile birkaç SPSS menüsü bilmek, istatistiksel analiz danışmanı olmak için yeterli bir birikim kazandırıyor!
Bu yazımızda ülkemizde sıkça istismar edilen bir alana dair bazı ironik çözümlemelerde bulunmayı seçtik. Amacımız, bu konuya dikkat çekmek ve araştırmacılarımızın dikkatli olmasını sağlamaktı.
Bu alan ülkemizde de son derece yüksek bir getiri sağladığı için herkesin ilgi odağı. Ama istatistiksel analiz süreçlerini uygulayabilme cesaretini göstermek kadar, verileri uzmanlığı meçhul kişilere teslim etmek de kolay olmamalı.
Daha sonraki yazılarımızda istatistik analizi uygulamalarının kimler tarafından nasıl yapılması gerektiğini kapsamlıca vurgulayacağız.