KEMOTERAPİ ALAN HASTALARDA MEMNUNİYET DÜZEYLERİNİN İSTATİSTİKSEL AÇIDAN İNCELENMESİ
Bu çalışma bir üniversite hastanesinin onkoloji kliniklerinde kemoterapi tedavisi alan hastaların hastalığa ilişkin özelliklerinin hemşirelik bakımından memnuniyet düzeylerinin (kemoterapi memnuniyet) değerlendirilmesi amacıyla yapıldı. Araştırma Kasım 2020 – Mayıs 2021 tarihleri arasında bir üniversite hastanesinin onkoloji kliniğinde yatarak ve ayaktan kemoterapi tedavisi alan hastalar göz önünde bulunduruldu.
Kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet düzeylerini belirlemek amacıyla “Kemoterapi Hastalarında Hemşirelik Bakımından Memnuniyeti Ölçeği” kullanıldı. Hastaların hastalığa ilişkin özelliklerini belirlemek amacıyla “Hasta Bilgi Formu” kullanıldı.
Kemoterapi uygulanan hastaların hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği beşli likert tipindedir. Beşli derecelendirme Hiçbir zaman=1, Nadiren=2, Sık=3, Çok sık=4 ve Her zaman=5 şeklindedir. Ölçekten alınabilecek puanlar 29 ile 145 puan arasında değişmektedir. Ölçekten alınan puan arttıkça hastaların hemşirelik bakımından memnuniyet düzeyi artmaktadır.
Araştırmada değişkenlerin normallik varsayımı için Kolmogorov-Smirnov, varyans homojenlik varsayımı için Levene testi sonuçları incelenmiştir. Analiz sonucunda normallik ve varyans homojenlik varsayımları sağlandığı gözlenmektedir (p>0.05). Bu bulgular ışığında iki bağımsız grup karşılaştırmalarında bağımsız örneklemler t-testi, ikiden fazla bağımsız grup karşılaştırmalarında Anova testi ve ikiden fazla bağımsız grupların çoklu karşılaştırmalarında Tukey testi kullanılmıştır.
Bu araştırma kapsamında yapılan güvenilirlik analizleri sonucunda 29 maddelik ölçeğin bütünü için Cronbach Alfa katsayısı 0.938 olarak bulunmuştur. İstatistiksel analiz sonuçları için güven düzeyi %95 olarak belirlenmiş ve uygulamaların tamamı SPSS yazılımı ile gerçekleştirilmiştir.
Frekans Analizleri
Tablo 1: Kemoterapi tedavisi alan hastaların hastalık özelliklerinin dağılımı
Tablo 1’de kemoterapi tedavisi alan hastaların hastalık özelliklerinin frekans analizi sonuçları gösterilmektedir. Daha önce hastanede yatma öyküsü durumuna göre hastaların %36.6’sı var, %63.4’ü yok olarak belirttikleri gözlenmektedir. Klinik tanı gruplarına göre hastaların %27.6’sı gastrointestinal sistem kanserleri, %22.0’ı solunum sistemi kanserleri, %18.7’si jinekolojik ve genitoüriner sistem kanserleri, %31.7’si diğer kanser türleri olarak gözlenmektedir. Hastalık evresi gruplarına göre hastaların %35.0’ı 1. evre, %22.0’ı 2. evre, %27.6’sı 3. evre, %15.4’ü 4. evre olarak gözlenmektedir.
Tedavi süreci gruplarına göre hastaların %29.3’ü kemoterapi, %47.2’si cerrahi ve kemoterapi, %23.6’sı kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi olarak gözlenmektedir. Alınan kemoterapikür sayısına göre hastaların %22.8’i 1. kür, %13.8’i 2. kür, %28.5’i 3. kür, %17.1’i 4. kür, %17.9’u 5 ve üzeri kür olarak gözlenmektedir. Kemoterapi tedavisine başlama süresine göre hastaların %77.2’si 1 yıl ve daha az, %22.8’i 2-3 yıl arası olarak gözlenmektedir. Tedavi şekline göre hastaların %58.5’i yatarak, %41.5’i ayaktan oldukları gözlenmektedir.
ANOVA Sonuçları
Tablo 2: Kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının klinik tanıya göre karşılaştırılması
Tablo 2’de kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının klinik tanı gruplarına göre Anova testi sonuçları gösterilmektedir.
Test sonuçlarına göre klinik tanı grupları arasında kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamaları açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (F=4.154, p=0.001<0.05).
Post hoc sonuçlarına göre klinik tanı gastrointestinal sistem kanserleri olan hastaların kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalaması jinekolojik ve genitoüriner sistem kanserleri olan hastalara göre daha düşük gözlenmektedir.
Tablo 3: Kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının hastalık evresine göre karşılaştırılması
Tablo 3’de kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının hastalık evresi gruplarına göre Anova testi sonuçları gösterilmektedir. Test sonuçlarına göre hastalık evresi grupları arasında kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamaları açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (F=3.785, p=0.024<0.05).
Post hoc sonuçlarına göre hastalık evresi grubu 4. evre olan hastaların kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalaması 1. evre olan hastalara göre daha düşük gözlenmektedir.
Tablo 4: Kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının tedavi sürecine göre karşılaştırılması
Tablo 4’de kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının tedavi süreci gruplarına göre Anova testi sonuçları gösterilmektedir.
Test sonuçlarına göre tedavi süreci grupları arasında kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamaları açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir (F=0.251, p=0.759>0.05).
Tablo 5: Kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının alınan kemoterapikür sayısına göre karşılaştırılması
Tablo 5’te kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının alınan kemoterapikür sayısı gruplarına göre Anova testi sonuçları gösterilmektedir. Test sonuçlarına göre alınan kemoterapikür sayısı grupları arasında kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamaları açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (F=4.768, p=0.001<0.05).
Post hoc sonuçlarına göre alınan kemoterapikür sayısı 5 ve üzeri kür olan hastaların kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalaması 1. kür ve 2. kür olan hastalara göre daha düşük gözlenmektedir.
T-Testi Sonuçları
Tablo 6: Kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının kemoterapi tedavisine başlama süresine göre karşılaştırılması
Tablo 6’da kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının kemoterapi tedavisine başlama süresi gruplarına göre t-testi sonuçları gösterilmektedir. Test sonuçlarına göre kemoterapi tedavisine başlama süresi grupları arasında kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamaları açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (t=2.720, p=0.045<0.05).
Bu bulgular ışığında kemoterapi tedavisine başlama süresi 2-3 yıl arası olan hastaların kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalaması 1 yıl ve daha az olan hastalara göre daha düşük gözlenmektedir.
Tablo 7: Kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının tedavi şekline göre karşılaştırılması
Tablo 7’de kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının tedavi şekli gruplarına göre t-testi sonuçları gösterilmektedir. Test sonuçlarına göre tedavi şekli grupları arasında kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamaları açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (t=-3.451, p=0.002<0.05).
Bu bulgular ışığında tedavi şekli yatarak olan hastaların kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalaması ayaktan olan hastalara göre daha düşük gözlenmektedir.
Tablo 8: Kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının daha önce hastanede yatma öyküsüne göre karşılaştırılması
Tablo 8’de kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamalarının daha önce hastanede yatma öyküsü gruplarına göre t-testi sonuçları gösterilmektedir. Test sonuçlarına göre daha önce hastanede yatma öyküsü grupları arasında kemoterapi hastalarında hemşirelik bakımından memnuniyet ölçeği toplam puan ortalamaları açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir (t=-1.245, p=0.317>0.05).