Hemşirelik İmajı – Analiz Raporu

Bu çalışma, bir devlet hastanesinin cerrahi servislerinde çalışan hemşirelerin hemşirelik imajına karşı tutumunu etkileyen demografik faktörleri belirlemek için yapılmıştır.

Hemşirelerin demografik faktörlerini belirlemek için literatür taraması sonucu araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır.

Kişisel Bilgi Formu kullanılarak hemşirelerden cinsiyet, yaş, öğrenim durumu, medeni durumu, gelir durumu ve meslekte çalışma yılı gibi faktörlere yanıt vermeleri istenmiştir. Ayrıca hemşirelerin hemşirelik imajına karşı tutumu belirlemek için Hemşirelik Mesleğe Yönelik İmaj Ölçeği (HMYİÖ) kullanılmıştır.

HMYİÖ toplam 42 maddeden ve mesleki nitelikler, çalışma koşulları, cinsiyet, eğitim, mesleki statü ve dış görünüm olmak üzere toplam 6 alt boyuttan oluşmaktadır.

Ölçek beşli likert tipindedir. Beşli derecelendirme ise 1: Hiç katılmıyorum, 2: Katılmıyorum, 3: Karasızım, 4: Katılıyorum, 5: Tamamen katılıyorum şeklindedir. Ölçekten alınabilecek en düşük puan 42 ve en yüksek puan 210’dur. Ölçekten alınan puanların artması ise iyi yönde değerlendirilmektedir.

Çalışmanın istatistiksel analiz aşamasında, frekans analizleri, tanımlayıcı istatistik değerleri ve ortalama karşılaştırma testlerine yönelik bulgular yer almaktadır. Ölçeğin güvenilirlik analiz sonuçları ise çalışmanın hemen başında bahsedilmiştir.

İlk aşamada hemşirelerin demografik bulgularından olan cinsiyet, yaş, öğrenim durumu, medeni durumu, gelir durumu ve meslekte çalışma yılı gibi faktörlerin dağılımlarına ait frekans analizi sonuçları sunulmuştur. Frekans analizi sonuçlarından, gruplara ait yüzde (%) ve frekans (f) değerleri birlikte verilmiştir.

İkinci aşamada hemşirelerin HMYİÖ genel puanları ve alt boyutlarına ait her ölçek puanı için tanımlayıcı istatistik değerleri gösterilmiştir.

Anket sonuçları için elde edilen alt boyut ve genel puanlar kullanılarak, tanımlayıcı istatistik değerlerinden aritmetik ortalama (X), standart sapma (SS), minimum (Min) ve maksimum (Maks) değerleri raporlama aşamasında test sonuçları ile verilmiştir.

Sonraki aşamalarda hemşirelerin hemşirelik imajına karşı tutumunu etkileyen faktörleri belirleyebilmek için ortalama karşılaştırma testleri yapılmıştır. Ortalama karşılaştırma testleri için uygun istatistiksel yöntemin belirlenmesinde ölçek puanlarının normal dağılıma uygunluğu ve gruplar arasında varyans homojenlik varsayımları incelenmiştir.

Ölçek puanlarının demografik gruplara göre normal dağılıma uygun olup olmadıkları Anderson-Darling testi ve varyans homojenlik varsayımına uygun olup olmadıkları ise Levene testi ile değerlendirilmiştir.

Değerlendirmeler sonucunda normal dağılıma uygun olan ölçüm değerleri için, 2 bağımsız grup karşılaştırma testlerinden bağımsız örneklemler t-testi, 3 veya daha fazla bağımsız grup karşılaştırma testlerinden Anova testi kullanılmıştır.

Anova testi sonucunda anlamlı bulunan grupların çoklu karşılaştırmalarında Tukey testi uygulanmıştır. Tukey testi ile anlamlı fark bulunan gruplar arasındaki ikili farklar değerlendirilmiştir.

Bu çalışma kapsamında yapılan güvenilirlik analizleri sonucunda HMYİÖ genel ve alt boyutları için Cronbach Alfa katsayıları sırasıyla 0.912, 0.879, 0.907, 0.882, 0.914, 0.896 ve 0.901 olarak bulunmaktadır. Cronbach Alfa katsayıları değerlendirildiğinde, tüm değerler 0.7’nin üzerindendir ve bu sonuç, HMYİÖ için toplanan verilerin güvenilir olduğunu göstermektedir.

İstatistiksel analiz bulgularının değerlendirilmesinde güven düzeyi %95 (p<0.05) olarak belirlenmiştir. İstatistiksel hipotez testlerine ve tanımlayıcı istatistiklere ait tüm bulgular, IBM SPSS 26 programı kullanılarak elde edilmiştir.

Tablo 1: Hemşirelerin demografik özellikleri

Tablo 1’de araştırmaya dahil edilen hemşirelerin demografik özelliklerine göre frekans analizi sonuçları gösterilmektedir.

Frekans analizi bulgularına göre, araştırmaya dahil edilen hemşirelerin %65.4’ünün (83 kişi) kadın, %34.6’sının (44 kişi) erkek olduğu görülmektedir.

Hemşireler yaş düzeylerine göre değerlendirildiğinde; %49.6’sının (63 kişi) 25 yaş ve altı, %21.3’ünün (27 kişi) 26-30 yaş, %29.1’inin (37 kişi) 31 yaş ve üzeri olduğu bulunmaktadır. Öğrenim durumlarına göre araştırmaya dahil edilen hemşirelerin %27.6’sı (35 kişi) sağlık meslek lisesi, %12.6’sı (16 kişi) ön lisans, %55.9’u (71 kişi) lisans, %3.9’u (5 kişi) yüksek lisans mezunudur.

Hemşirelerin medeni durumları değerlendirildiğinde; %45.7’sinin (58 kişi) evli, %54.3’ünün (69 kişi) bekar olduğu saptandı.

Bu hemşirelerin %33.9’unun (43 kişi) geliri iyi, %50.4’ünün (64 kişi) geliri orta, %15.7’sinin (20 kişi) geliri kötü düzeydedir. Ayrıca, meslekte çalışma yılına göre hemşirelerin %20.5’i (26 kişi) 1 yıldan az, %54.3’ü (69 kişi) 1-5 yıl, %25.2’si (32 kişi) 6 yıl ve üzeri şeklinde ifade ettikleri görülmektedir.

Tablo 2: Hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği ve alt boyut puanlarının tanımlayıcı istatistikleri

Tablo 2’de araştırmaya dahil edilen hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği ve alt boyut puanlarının tanımlayıcı istatistik değerleri gösterilmektedir.

Tanımlayıcı istatistik bulguları incelendiğinde, hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puan ortalaması 118.63 (Min 72.00- Maks 198.00), çalışma koşulları alt boyut puan ortalaması 21.34 (Min 12.00- Maks 37.00), eğitim alt boyut puan ortalaması 14.68 (Min 6.00- Maks 20.00), cinsiyet alt boyut puan ortalaması 28.44 (Min 10.00- Maks 50.00), mesleki nitelikler alt boyut puan ortalaması 30.82 (Min 13.00- Maks 51.00), mesleki statü alt boyut puan ortalaması 14.23 (Min 6.00- Maks 23.00), dış görünüm alt boyut puan ortalaması ise 7.85 (Min 4.00- Maks 12.00) olarak bulunmaktadır.

Tablo 3: Hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanlarının demografik özelliklere göre karşılaştırılması

Tablo 3’de araştırmaya dahil edilen hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanlarının demografik özelliklere göre t-testi ve Anova  sonuçları gösterilmektedir.

Hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanlarının cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (Test ist=1.524, p>0.05). Bu bulgu ışığında, erkek ve kadın hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanlarının birbirine yakın olduğu görülmektedir.

Hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanlarının yaş düzeylerine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (Test ist=4.386, p<0.05). Post hoc sonuçlarına göre, yaşı 25 ve altında olan hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanları yaşı 31 ve üzerinde olan hemşirelere göre daha yüksektir.

Hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanlarının öğrenim düzeylerine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (Test ist=1.204, p>0.05). Post hoc sonuçlarına göre, öğrenim düzeyi sağlık meslek lisesi, ön lisans, lisans ve yüksek lisans olan hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanlarının birbirine yakın olduğu görülmektedir.

Hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanlarının medeni durumlarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (Test ist=5.267, p<0.05). Bu bulguya göre, evli olan hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanları bekar olan hemşirelere göre daha düşüktür.

Hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanlarının gelir düzeylerine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (Test ist=9.577, p<0.05). Bu bulgu ışığında, gelir düzeyi iyi olan hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanları gelir durumu orta olan hemşirelere göre daha yüksek olduğu görülmektedir.

Hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanlarının meslekte çalışma yılına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (Test ist=10.246, p<0.05). Post hoc sonuçlarına göre, 1 yıldan az çalışan hemşirelerin hemşirelik mesleğine yönelik imaj ölçeği toplam puanları 1-5 yıl ve 6 yıl ve üzeri çalışan hemşirelere göre daha yüksektir.