SPORCULARIN KİLO DÜŞME YÖNTEMLERİNİN İSTATİSTİKSEL AÇIDAN İNCELENMESİ
Bu çalışma bir ilde branşı judo, güreş ve taekwondo olan sporcuların kilo düşme yöntemlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Sporcuların kilo kaybı yöntemleri ve etkilerini araştırmak için Sporcu Kilo Düşme Yöntemleri ve Etkileri Ölçeği kullanılmıştır. Ölçek fizyolojik, psikolojik, ergojenik, diyet ve sıvı kaybı olmak üzere beş alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçek beşli likert tipinde olup, beşli derecelendirme Hiçbir zaman=1, Nadiren=2, Ara sıra=3, Sık sık=4, Her zaman=5 şeklindedir.
Araştırmada Sporcu Kilo Düşme Yöntemleri ve Etkileri Ölçeği ve alt boyutları yaş ve branş grupları ile karşılaştırılmış, müsabaka öncesi düşen kilo ölçüm skorları ile ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca müsabaka öncesi düşen kilo ölçüm skorları branş grupları ile karşılaştırılmıştır.
Elde edilen ölçüm skorlarının normallik varsayımı için Shapiro-Wilk testi sonuçları incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre ölçüm skorlarının normallik varsayımını sağlamadığı görülmüştür (p>0.05).
Bu bulgulara göre, iki bağımsız grup karşılaştırma testlerinden Mann-Whitney U, üç ve daha fazla bağımsız grup karşılaştırma testlerinden Kruskal-Wallis H testi, üç ve daha fazla grubun çoklu karşılaştırma testlerinden Bonferonni düzeltmesi ile Dunn testi kullanılmıştır. Ayrıca iki nicel ölçüm skorları arasındaki ilişkiyi gösteren ilişki testlerinden Spearman Korelasyon testi kullanılmıştır.
İstatistiksel hipotez testi sonuçları, gruplara ait tanımlayıcı istatistikler ile birlikte verilmiştir. Tanımlayıcı istatistiklerden, medyan, minimum (Min.) ve maksimum (Maks.) değerleri hesaplanmıştır.
Araştırma kapsamında yapılan güvenilirlik analizleri sonucunda sporcu kilo düşme yöntemleri ve etkileri ölçeğine ait alt ölçeklerin güvenilirlik katsayıları sırası ile 0.87, 0.79, 0.94, 0.90 ve 0.83 olarak bulunmuştur. Ölçeğin genel güvenilirlik katsayısı da 0.88’dir.
Araştırmada hata payı %5 olarak alınmış ve uygulamanın tamamı Minitab programı kullanılarak gerçekleşmiştir.
Tablo 1: Araştırmaya katılan sporcuların demografik özellikleri
Tablo 1’de araştırmaya katılan sporcuların demografik bulgularına ait frekans analizi sonuçları yer almaktadır. Analiz bulgularına göre araştırmaya katılan sporcuların %54.7’si (134 kişi) erkek, %45.3’ü (111 kişi) kadındır. Sporcuların %31.0’ı (76 kişi) judo, %34.3’ü (84 kişi) güreş, %34.7’si (85 kişi) taekwondo branşına sahip olduğu görülmektedir. Ayrıca sporcuların %31.0’ı (76 kişi) 13-15 yaş, %39.6’sı (97 kişi) 16-18 yaş, %29.4’ü ise 19 ve üzeri yaştadır.
Tablo 2: Boy, kilo, müsabaka kilosu ve müsabaka öncesi düşen kilo değerlerine ait tanımlayıcı istatistikler
Tablo 2’de araştırmaya katılan sporcuların boy, kilo, müsabaka kilosu ve müsabaka öncesi düşen kilo değerlerine ait tanımlayıcı istatistiklerden ortalama ve standart sapma değerleri gösterilmektedir.
Bu bulgular ışığında sporcuların boy ortalamaları 164.45 ± 7.62, kilo ortalamaları 63.27 ± 14.30, müsabaka kilosu ortalamaları 61.08 ± 14.48 ve müsabaka öncesi düşen kilo ortalamaları 2.56 ± 1.83 olduğu görülmektedir.
Tablo 3: Müsabaka öncesi düştükleri kilo ölçüm skorlarının branşa göre karşılaştırılması
Tablo 3’de araştırmaya katılan sporcuların müsabaka öncesi düştükleri kilo ölçüm skorlarının branş gruplarına göre Kruskal-Wallis H testi sonuçları gösterilmektedir. Analiz sonuçlarına göre, sporcuların müsabaka öncesi düştükleri kilo ölçüm skorlarının branş gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (Ki-kare=11.491, p<0.05).
Bu bulgulara göre, branşı güreş olan sporcuların müsabaka öncesi düştükleri kilo ölçüm skorlarının judo olan sporculara göre anlamlı ölçüde daha yüksek olduğu görülmektedir.
Tablo 4: SKDYEÖ alt boyutları ölçüm puanlarının cinsiyete göre karşılaştırılması
Tablo 4’de araştırmaya katılan sporcuların sporcu kilo düşme yöntemleri ve etkileri ölçeği alt boyutları ölçüm skorlarının cinsiyete göre Mann-Whitney U testi sonuçları gösterilmektedir.
Sporcuların diyet etki ölçüm skorlarının cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (Z=3.157, p<0.05). Bu bulgu ışığında erkek sporcuların diyet etki ölçüm puanlarının kadın sporculara göre anlamlı ölçüde yüksek olduğu görülmektedir.
Sporcuların sıvı kaybı etki ölçüm skorlarının cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (Z=2.781, p<0.05). Bu bulgu ışığında erkek sporcuların sıvı kaybı etki ölçüm puanlarının kadın sporculara göre anlamlı ölçüde yüksek olduğu görülmektedir.
Sporcuların kilo düşme yöntemi ve etkisi ölçeği ölçüm skorlarının cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (Z=2.547, p<0.05). Bu bulgu ışığında erkek sporcuların kilo düşme yöntemi ve etkisi ölçeği ölçüm puanlarının kadın sporculara göre anlamlı ölçüde yüksek olduğu görülmektedir.
Sporcuların fizyolojik, psikolojik ve ergojenik etki ölçüm skorlarının cinsiyete göre istatistiksel olarak bir farklılık olmadığı görülmektedir (p>0.05). Bu bulgu ışığında erkek ve kadın sporcuların fizyolojik, psikolojik ve ergojenik etki ölçüm puanları birbirine çok yakın olduğu görülmektedir.
Tablo 5: SKDYEÖ alt boyutları ölçüm puanlarının branşa göre karşılaştırılması
Tablo 5’de araştırmaya katılan sporcuların sporcu kilo düşme yöntemleri ve etkileri ölçeği alt boyutları ölçüm skorlarının branşa göre Kruskal-Wallis H testi sonuçları gösterilmektedir.
Sporcuların fizyolojik etki ölçüm skorlarının branşa göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (Ki-kare=14.578, p<0.05). Bu bulgu ışığında branşı güreş olan sporcuların fizyolojik etki ölçüm skorlarının taekwondo olan sporculara göre anlamlı ölçüde yüksek olduğu görülmektedir.
Sporcuların psikolojik etki ölçüm skorlarının branşa göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (Ki-kare=13.794, p<0.05). Bu bulgu ışığında branşı güreş olan sporcuların psikolojik etki ölçüm skorlarının taekwondo olan sporculara göre anlamlı ölçüde yüksek olduğu görülmektedir.
Sporcuların sıvı kaybı etki ölçüm skorlarının branşa göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (Ki-kare=10.087, p<0.05). Bu bulgu ışığında branşı güreş olan sporcuların sıvı kaybı etki ölçüm skorlarının judo olan sporculara göre anlamlı ölçüde yüksek olduğu görülmektedir.
Sporcuların kilo düşme yöntemi ve etkisi ölçeği ölçüm skorlarının branşa göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (Ki-kare=18.097, p<0.05). Bu bulgu ışığında branşı güreş olan sporcuların kilo düşme yöntemi ve etkisi ölçeği ölçüm skorlarının judo olan sporculara göre anlamlı ölçüde yüksek olduğu görülmektedir.
Sporcuların ergojenik ve diyet etki ölçüm skorlarının branşa göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir (p>0.05). Bu bulgu ışığında branşı judo, taekwondo ve güreş olan sporcuların ergojenik ve diyet etki ölçüm skorlarının birbirine çok yakın olduğu görülmektedir.
Tablo 6: Sporcu kilo düşme yöntemi ve etkisi ölçeği ile müsabaka öncesi düşülen kilo arasındaki ilişki testi
Tablo 6’da araştırmaya katılan sporcuların sporcu kilo düşme yöntemi ve etkisi ölçeği ile müsabaka öncesi düşülen kilo arasındaki ilişkiyi gösteren Spearman Korelasyon testi sonuçları gösterilmektedir.
Sporcuların müsabaka öncesi düşülen kilo kaybı ile fizyolojik etki ölçüm skorları arasında pozitif yönlü orta düzeyde bir ilişki olduğu görülmektedir (r=0.374, p<0.05). Bu bulgu ışığında sporcuların müsabaka öncesi düşülen kilo kaybı arttıkça fizyolojik etki ölçüm skorları artacaktır.
Sporcuların müsabaka öncesi düşülen kilo kaybı ile ergojenik etki ölçüm skorları arasında pozitif yönlü orta düzeyde bir ilişki olduğu görülmektedir (r=0.418, p<0.05). Bu bulgu ışığında sporcuların müsabaka öncesi düşülen kilo kaybı arttıkça ergojenik etki ölçüm skorları artacaktır.