SAĞLIK PERSONELİ İLE HASTA ARASINDAKİ İLETİŞİM DÜZEYLERİNİN İSTATİSTİKSEL ANALİZİ
Bu çalışma, sağlık personeli ile hasta arasındaki iletişim, ilgi ve anlayış düzeylerini olumlu ve olumsuz yönde etkileyen unsurları gözlemlemek için yapılmıştır. Araştırma bir hastanede 01.01.2021-22.05.2021 tarihleri arasında muayene ve tedavi gören 327 hasta ile yürütülmüştür.
Sağlık personeli ile hasta arasındaki iletişim, ilgi ve anlayış düzeylerinin incelendiği araştırma kapsamında nicel araştırma yöntemi olarak anket uygulamasından yararlanılmıştır. Beşli likert tipi ölçek kullanılarak iletişim, ilgi ve anlayış düzeyleri ölçülmüştür.
Verilerin normal dağılım varsayımını sağlayıp sağlamadığı Kolmogorov-Smirnov testi ile incelenmiştir. Test sonucuna göre, verilerin normal dağılım varsayımını sağlamadığı tespit edilmiştir (p<0.05). Bu bulgular ışığında, bağımsız iki grup karşılaştırma testlerinden Mann-Whitney U, bağımsız 3 ve daha fazla grup karşılaştırma testlerinden Kruskal-Wallis H, 3 ve daha fazla grubun çoklu karşılaştırmalarında Dunn testi kullanılmıştır. İletişim düzeyi ile anlayış ve ilgi düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek için Spearman Korelasyon testi, iletişim düzeyine anlayış ve ilgi düzeylerinin etkisini incelemek için Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi kullanılmıştır.
Bu araştırma kapsamında yapılan güvenirlik analizleri sonucunda alt ölçeklerin güvenilirlik katsayıları sırasıyla; 0.941, 0.894 ve 0.907 olarak bulunmuştur.
İstatistiksel analiz sonuçları için güven düzeyi %95 olarak belirlenmiştir. İstatistiksel analiz bulguları IBM SPSS 26 programı ile elde edilmiştir.
Demografik Bulgular
Çalışmanın bu bölümünde cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim durumu ve meslek durumu gibi demografik faktörlere ait frekans analizi sonuçları gösterilmektedir. Frekans analizi için gruplara ait frekans (n) değerleri ve yüzdelik oranları (%) birlikte verilmiştir.
Tablo 1: Hastaların demografik özellikleri
Tablo 1’de hastaların demografik faktörlerine yönelik frekans analizi sonuçları gösterilmektedir. Hastaların %55.7’si (182 kişi) kadın, %44.3’ü (145 kişi) erkektir. Yaş dağılımına göre hastaların %30.0’ı (98 kişi) 18-26 yaş arası, %22.0’ı (72 kişi) 27-35 yaş arası, %23.9’u (78 kişi) 36-44 yaş arası, %12.8’i (42 kişi) 45-53 yaş arası, %11.3’ü (37 kişi) 54 yaş ve üzeri olduğu gözlenmektedir.
Medeni duruma göre hastaların %75.2’si (246 kişi) evli, %24.8’i (81 kişi) bekar olduğu gözlenmektedir. Eğitim durumuna göre hastaların %16.2’si (53 kişi) ilkokul, %29.4’ü (96 kişi) ortaokul, %22.6’sı (74 kişi) ön lisans, %25.1’i (82 kişi) lisans, %6.7’si (22 kişi) lisansüstü mezunu olduğu gözlenmektedir.
Meslek durumuna göre hastaların %29.7’si (97 kişi) memur, %19.0’ı (62 kişi) işçi, %21.7’si (71 kişi) serbest çalışan, %10.4’ü (34 kişi) emekli, %19.3’ü (63 kişi) işsiz olduğu gözlenmektedir.
Mann Whitney U Testi Sonuçları
Çalışmanın bu bölümünde iletişim, anlayış ve ilgi düzeylerine ait ölçüm puanları cinsiyet ve medeni durum değişkenleri ile karşılaştırılmıştır. Tanımlayıcı istatistiklerden medyan, minimum ve maksimum değerleri hesaplanmış ve hipotez testi sonuçları ile birlikte verilmiştir.
Tablo 2: Anlayış, ilgi ve iletişim düzeylerini cinsiyete göre karşılaştırılması
Tablo 2’de hastaların anlayış, ilgi ve iletişim ölçüm puanlarının cinsiyete göre Mann-Whitney U testi sonuçları gösterilmektedir. Test sonuçlarına göre hastaların ilgi ve iletişim düzeyleri cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemektedir (p>0.05). Kadınların ve erkeklerin ilgi ve iletişim düzeylerinin aynı olduğu görülmektedir.
Bir diğer bulguya göre, hastaların anlayış düzeyleri cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir (p<0.05). Bu bulgu ışığında kadınların anlayış düzeyleri erkeklere göre anlamlı ölçüde daha yüksek olduğu görülmektedir.
Tablo 3: Anlayış, ilgi ve iletişim düzeylerini medeni duruma göre karşılaştırılması
Tablo 3’de hastaların anlayış, ilgi ve iletişim ölçüm puanlarının medeni duruma göre Mann-Whitney U testi sonuçları gösterilmektedir. Test sonuçlarına göre hastaların ilgi ve anlayış düzeyleri medeni duruma göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemektedir (p>0.05). Evli ve bekarların ilgi ve anlayış düzeylerinin aynı olduğu görülmektedir.
Bir diğer bulguya göre, hastaların iletişim düzeyleri medeni duruma göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir (p<0.05). Bu bulgu ışığında medeni durumu evli olan hastaların iletişim düzeyleri bekar olan hastalara göre anlamlı ölçüde daha yüksek olduğu görülmektedir.
Kruskal-Wallis H Testi Sonuçları
Çalışmanın bu bölümünde iletişim, anlayış ve ilgi düzeylerine ait ölçüm puanları yaş ve eğitim değişkenleri ile karşılaştırılmıştır. Tanımlayıcı istatistiklerden medyan, minimum ve maksimum değerleri hesaplanmış ve hipotez testi sonuçları ile birlikte verilmiştir.
Tablo 4: Anlayış, ilgi ve iletişim düzeylerini yaş durumuna göre karşılaştırılması
Tablo 4’te hastaların anlayış, ilgi ve iletişim ölçüm puanlarının yaş gruplarına göre Kruskal-Wallis H testi sonuçları gösterilmektedir.
Hastaların anlayış düzeyleri yaş gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir (p<0.05). Yaş aralığı 18-26 olan hastaların anlayış düzeyleri 27-35, 54 ve üzeri hastalara göre daha yüksek olduğu gözlenmektedir. Ayrıca yaş aralığı 36-44 olan hastaların anlayış düzeyleri 37-35 ve 54 ve üzeri olan hastalara göre daha yüksek olduğu gözlenmektedir.
Hastaların ilgi düzeyleri yaş gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir (p<0.05). Yaş aralığı 27-35 olan hastaların ilgi düzeyleri 18-26, 36-44, 45-53, 54 ve üzeri olan hastalara göre daha yüksek olduğu gözlenmektedir.
Hastaların iletişim düzeyleri yaş gruplarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir (p<0.05). Yaş aralığı 18-26 olan hastaların iletişim düzeyleri 27-35, 36-44, 45-53, 54 ve üzeri olan hastalara göre daha yüksek olduğu gözlenmektedir.
Tablo 5: Anlayış, ilgi ve iletişim düzeylerini eğitim durumuna göre karşılaştırılması
Tablo 5’te hastaların anlayış, ilgi ve iletişim ölçüm puanlarının eğitim durumuna göre Kruskal-Wallis H testi sonuçları gösterilmektedir.
Hastaların anlayış düzeyleri eğitim durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir (p<0.05). Eğitim durumu lisans olan hastaların anlayış düzeyleri ilkokul, ortaokul ve ön lisans olan hastalara göre daha yüksek olduğu gözlenmektedir.
Hastaların ilgi düzeyleri eğitim durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir (p<0.05). Eğitim durumu ön lisans olan hastaların ilgi düzeyleri ilkokul ve lisans olan hastalara göre daha yüksek olduğu gözlenmektedir.
Hastaların iletişim düzeyleri eğitim durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemektedir (p>0.05). Eğitim durumuna göre hastaların iletişim düzeyleri aynı olduğu görülmektedir.
Korelasyon Analizi Bulguları
Çalışmanın bu bölümünde iletişim düzeyleri ile anlayış ve ilgi düzeyleri arasındaki ilişkinin yönü ve şiddeti araştırılmıştır. Bu amaçla, Spearman korelasyon analizi uygulanmıştır.
Tablo 6: İletişim ile anlayış ve ilgi faktörleri arasındaki ilişki
Tablo 6’da hastaların iletişim düzeyleri ile anlayış ve ilgi düzeyleri arasındaki ilişkiyi gösteren Spearman Korelasyon testi sonuçları gösterilmektedir. Analiz sonucuna göre, iletişim faktörü ile anlayış ve ilgi faktörleri arasında pozitif yönde orta seviyede bir ilişki bulunmuştur (p<0.05). Bu bulgulara göre, hastaların anlayış ve ilgi düzeyleri arttıkça iletişim düzeyleri de artacaktır.
Regresyon Analizi Bulguları
Çalışmanın bu bölümünde iletişim düzeyine anlayış ve ilgi düzeylerinin etkisi araştırılmıştır. Bu amaçla, lineer regresyon analizi uygulanmıştır.
Tablo 7: İletişim düzeyine ilgi ve anlayış düzeylerinin etkisini ölçmek amacıyla kurulan çoklu regresyon model özet sonuçları
Tablo 7’de iletişim düzeyleri bağımlı, ilgi ve anlayış düzeyleri bağımsız değişken olarak kullanıldığı çoklu regresyon model özet sonuçları gösterilmektedir. Analiz sonuçlarına göre, ilgi ve anlayış düzeyleri iletişim düzeyindeki değişimin %27.1’ini açıkladığı görülmektedir. Geri kalan %72.9’luk kısmı farklı bağımsız değişkenlerce açıklanmaktadır.
Tablo 8: İletişim düzeyine ilgi ve anlayış düzeylerinin etkisini ölçmek amacıyla kurulan çoklu regresyon analiz sonuçları
Tablo 8’de iletişim düzeyleri bağımlı, ilgi ve anlayış düzeyleri bağımsız değişken olarak kullanıldığı çoklu regresyon analiz sonuçları gösterilmektedir. Analiz sonuçlarına göre, ilgi ve anlayış düzeyleri, bağımlı değişken olan iletişim düzeyinin birer yordayıcısıdır (p<0.05).